(TVPLVNO) – Ngày 01/03/2025, Viện Nghiên cứu Thị trường – Truyền thông Quốc tế (IMRIC); Viện Nghiên cứu Chính sách pháp luật và Kinh tế hội nhập (IRLIE); Tạp chí Doanh nghiệp và Trang trại Việt Nam đã nhận được thư của độc giả và một số doanh nghiệp đồng hành…Qua đó, độc giả và các doanh nghiệp đặc biệt quan tâm đến việc đánh ghen và phạm nhân vượt ngục, mở công ty làm ăn, pháp luật xử lý như thế nào?!…
Pháp luật không có quy định cụ thể về tội đánh ghen nhưng có rất nhiều trường hợp vì ‘đánh ghen’ mà bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự với những tội danh khác nhau. Đồng thời, phạm nhân vượt ngục làm tổng giám đốc công ty vệ sĩ, sẽ chịu hình phạt chung cho các tội danh cũ và tội danh mới liên quan đến hành vi trốn khỏi nơi giam giữ.
Trường hợp thứ nhất: Đánh ghen sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự?
Lột đồ, đánh người, tung clip lên mạng…là những hành vi vi phạm pháp luật và bị nghiêm cấm bởi những hành vi này xâm phạm đến những quan hệ pháp luật được Nhà nước bảo vệ như quan hệ về nhân thân, quan hệ về sức khỏe…
Đơn cử trường hợp bà Nguyễn Thị Hoa ở huyện Lâm Hà, tỉnh Lâm Đồng. Tối 20/12/2024, do nghi ngờ chồng có quan hệ tình cảm với bà L.T.H nên bà Nguyễn Thị Hoa (50 tuổi, trú huyện Lâm Hà, tỉnh Lâm Đồng) đã dẫn 1 nhóm người đến đánh ghen bằng cách túm tóc, lột quần áo của bà L.T.H. Trước khi rời đi, bà Hoa lấy chai nước mắm đổ lên người nạn nhân. Cảnh này được con gái bà Hoa (đến sau) dùng điện thoại quay lại. Khoảng một tháng sau, nạn nhân phát hiện hình ảnh bị đánh, lột đồ, cùng bình luận xúc phạm mình trên Facebook.
Sau đó, ngày 21/2/2025, bà Hoa bị Công an huyện Lâm Hà phạt 7,5 triệu đồng; con gái bà bị phạt 15 triệu đồng về các hành vi: Cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân và Thu thập, xử lý và sử dụng thông tin của tổ chức, cá nhân khác mà không được sự đồng ý hoặc sai mục đích theo quy định của pháp luật. Ngoài hành vi trên, bà Hoa hiện bị khởi tố (cho tại ngoại) về tội Làm nhục người khác.
Có thể hiểu, người thực hiện những hành vi vi phạm đó thì tùy thuộc tính chất mức độ hành vi, hậu quả gây ra thì có thể bị xem xét xử lý về chế tài hành chính hoặc hình sự. Nếu mức độ nhẹ, chưa đến mức xử lý hình sự thì có thể bị xử phạt hành chính theo Nghị định 144/2021/NĐ-CP (quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy, chữa cháy; cứu nạn, cứu hộ; phòng, chống bạo lực gia đình) với mức phạt tiền từ 1-8 triệu đồng đối với từng hành vi cụ thể.
Ngoài ra, khi cảm xúc lấn át lý trí, hành vi đánh ghen rất có thể chuyển hóa thành các hành vi phạm tội cụ thể mà người trong cuộc nhiều khi không nhận thức được hết hậu quả như dùng tay chân đấm đá, dùng hung khí, vũ khí để tấn công, gây thương tích cho đối tượng bị đánh ghen có thể bị xử lý hành vi cố ý gây thương tích theo quy định tại Điều 134 Bộ luật Hình sự; lôi kéo đông người, gây tắc đường, gây mất an ninh trật tự có thể bị xem xét về hành vi gây rối trật tự công cộng; lột quần, lột áo, dùng lời nói xúc phạm danh dự, nhân phẩm, quay video clip tung lên mạng xã hội nhằm bôi nhọ danh dự, nhân phẩm của người bị đánh ghen…có thể bị xem xét hành vi làm nhục người khác theo quy định tại Điều 155 Bộ luật Hình sự…
Bên cạnh việc “đánh ghen” bằng cách Làm nhục người khác hay Cố ý gây thương tích, “đánh ghen” còn có nhiều hình thức khác. Hành vi bắt người bị đánh ghen đến nơi khác để giữ lại cũng là hành vi bị pháp luật nghiêm cấm, cấu thành hành vi của tội giữ người trái pháp luật theo Điều 157 Bộ luật Hình sự.
Mặt khác, không chỉ giữ người, có những vụ án mà các luật sư của Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm đã tham gia thì từ việc giữ người trái pháp luật này có thể xảy ra tiếp hành vi cưỡng đoạt tài sản hoặc cướp tài sản nhằm bồi thường tổn thất về tinh thần của mình. Từ đó, kéo theo liên tiếp các hành vi vi phạm pháp luật.
Nếu đánh ghen, người bị phản bội có thể vô tình từ nạn nhân thành tội phạm. Do vậy, khi phát hiện vợ, chồng hoặc người yêu không chung thủy, người trong cuộc cần bình tĩnh, lý trí để có cách hành xử đúng đắn, không vi phạm pháp luật.
Cạnh đó, người cổ vũ cho người đi đánh ghen có hành vi vi phạm pháp luật, xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm của người bị đánh ghen thì tùy thuộc tính chất, mức độ của hành vi cổ vũ có thể bị xem xét về tội danh tương ứng với người đánh ghen với vai trò xúi giục. Vì vậy, các cơ quan tiến hành tố tụng trong quá trình xử lý những đối tượng này sẽ xem xét họ với vai trò đồng phạm về tội danh mà người đánh ghen thực hiện.
Trường hợp thứ hai: Phạm nhân vượt ngục làm tổng giám đốc công ty vệ sĩ sẽ bị xử lý những tội danh nào?
Điển hình, ngày 18/02/2025, Công an tỉnh Gia Lai đã bắt giữ phạm nhân trốn truy nã Đặng Đình Bình (46 tuổi, ngụ huyện Ia Grai, tỉnh Gia Lai). Bình đã vượt ngục, trốn truy nã 24 năm qua. Trước đó, vào năm 2001, Bình cùng một số phạm nhân khác phá cửa buồng giam, trốn khỏi nơi giam giữ và bị truy nã. Theo hồ sơ, tháng 4-2000, Đặng Đình Bình bị TAND TP Pleiku, tỉnh Gia Lai xử phạt 6 tháng tù về tội trộm cắp tài sản. Trong thời gian bị giam tại nhà tạm giữ Công an TP Pleiku, Bình cùng một số phạm nhân khác hành hung khiến một người tử vong.
Sau đó, TAND tỉnh Gia Lai tuyên phạt Đặng Đình Bình 20 năm tù giam về hai tội danh giết người và trộm cắp tài sản. Đến ngày 15-12-2001, Bình cùng hai phạm nhân khác phá chốt cửa buồng giam bỏ trốn vào các tỉnh phía nam như Cà Mau, Bình Dương, TP.HCM…Bình thay tên đổi họ với giấy tờ giả tên Trương Đình Trung (48 tuổi, quê quán xã An Ninh, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình). Bình nhờ người khác đứng tên thành lập nhiều công ty hoạt động kinh doanh lĩnh vực dịch vụ bảo vệ – vệ sĩ tại TP.HCM và Bình Dương, còn Bình làm tổng giám đốc.
Cụ thể, vào ngày 11/02/2025, Trại Tạm giam Công an tỉnh Gia Lai phát hiện Đặng Đình Bình là người trốn truy nã đang lẩn trốn tại TP Dĩ An, tỉnh Bình Dương nên đã phối hợp với các đơn vị chức năng bắt giữ, di lý về Công an tỉnh Gia Lai.
Căn cứ theo quy định tại Điều 386 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017; gọi tắt là BLHS): Người nào đang bị tạm giữ, tạm giam, áp giải, xét xử hoặc chấp hành án phạt tù mà bỏ trốn, thì có thể bị phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm. Trong trường hợp cơ quan điều tra xác định đây là hành vi phạm tội có tổ chức; dùng vũ lực đối với người canh gác hoặc người áp giải, thì có thể bị phạt tù từ 3 năm đến 10 năm.
Theo Điều 386 BLHS, phạm nhân Đặng Đình Bình sẽ bị đưa ra xét xử trong vụ án liên quan đến hành vi trốn khỏi trại giam. Áp dụng Điều 55 BLHS quy định về quyết định hình phạt trong trường hợp phạm nhiều tội: Nếu các hình phạt đã tuyên cùng là cải tạo không giam giữ hoặc cùng là tù có thời hạn, thì các hình phạt đó được cộng lại thành hình phạt chung; hình phạt chung không được vượt quá 3 năm đối với hình phạt cải tạo không giam giữ, 30 năm đối với hình phạt tù có thời hạn.
Lúc đó, Tòa án sẽ cộng hình phạt của bản án cũ (20 năm tù giam về hai tội danh giết người và trộm cắp tài sản) và bản án mới (về tội trốn khỏi nơi giam giữ), trừ đi thời hạn tù mà phạm nhân Bình đã chấp hành. Đây là hình phạt mới mà phạm nhân Đặng Đình Bình sẽ phải chấp hành.
Căn cứ theo Điều 42 Luật Thi hành án hình sự năm 2019, về việc giải quyết trường hợp phạm nhân bỏ trốn: Khi phạm nhân bỏ trốn, trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện, cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu phải tổ chức truy bắt ngay, báo cáo về cơ quan quản lý thi hành án hình sự và thông báo cho Viện kiểm sát có thẩm quyền. Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi phát hiện phạm nhân bỏ trốn mà việc truy bắt không có kết quả thì Giám thị trại giam, Giám thị trại tạm giam thuộc Bộ Công an, Giám thị trại tạm giam thuộc Bộ Quốc phòng, Thủ trưởng cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh, Thủ trưởng cơ quan thi hành án hình sự cấp quân khu phải ra quyết định truy nã và tổ chức truy bắt. Mọi trường hợp phạm nhân bỏ trốn đều phải được lập biên bản, áp dụng các biện pháp ngăn chặn, điều tra, xử lý theo quy định của pháp luật về tố tụng hình sự; Phạm nhân đã bỏ trốn ra đầu thú thì cơ quan tiếp nhận phạm nhân đầu thú lập biên bản, xử lý theo thẩm quyền hoặc giao phạm nhân đó cho cơ quan thi hành án hình sự nơi gần nhất để xử lý theo quy định của pháp luật.
TS. Hồ Minh Sơn – Giám đốc Trung tâm tư vấn pháp luật Toàn Tâm (TTLCC)/Nguồn Viện IRLIE
