(TVPLVNO) – Lính đánh thuê từ lâu đã trở thành một hiện tượng toàn cầu trong các cuộc xung đột vũ trang. Không chỉ gây ra những hậu quả nghiêm trọng về mặt nhân đạo, hành vi này còn đi ngược lại các nguyên tắc pháp lý và đạo đức quốc tế. Tại Việt Nam, Bộ luật Hình sự đã quy định rõ về các tội liên quan đến lính đánh thuê, coi đây là hành vi nguy hiểm và bị xử lý nghiêm minh. Để bạn đọc hiểu rõ các quy định của Nhà nước Việt Nam về vấn đề này, bài viết sau đây sẽ phân tích các khía cạnh pháp lý dẫn đến tội danh này; qua đó, giáo dục, cảnh tỉnh, răn đe tới những cá nhân, tổ chức đang manh nha ý định phạm tội.
Ảnh minh hoạ
Sơ lược về các cuộc chiến tranh hiện nay và vấn đề lính đánh thuê tại Ukraine
Thế giới hiện nay vẫn chưa thoát khỏi những cuộc xung đột vũ trang kéo dài. Tại Trung Đông, các cuộc chiến liên quan đến lợi ích tôn giáo và tài nguyên vẫn diễn ra khốc liệt. Ở châu Phi, những nhóm vũ trang phi chính phủ cùng lính đánh thuê hoạt động mạnh mẽ, gây ra các thảm kịch nhân đạo.
Đáng chú ý, cuộc chiến tranh Nga – Ukraine bùng nổ từ đầu năm 2022 đã trở thành một trong những tâm điểm của tình hình chính trị quốc tế. Trong cuộc xung đột này, không chỉ có lực lượng vũ trang chính quy của hai quốc gia tham gia, mà sự xuất hiện của lính đánh thuê đã làm tình hình thêm phức tạp. Các báo cáo cho thấy, cả hai bên đều có sự tham gia của các nhóm lính đánh thuê đến từ nhiều quốc gia.
Những lính đánh thuê này, đa phần được trả lương hậu hĩnh và được sử dụng như một lực lượng bổ trợ, không chỉ làm tăng tính khốc liệt của chiến tranh mà còn làm dấy lên các mối lo ngại về vi phạm nhân quyền và các quy định pháp luật quốc tế.
Quy định của pháp luật Việt Nam về “Tội tuyển mộ, huấn luyện hoặc sử dụng lính đánh thuê và “Tội làm lính đánh thuê”
Hai tội danh liên quan đến lính đánh thuê này là những tội đặc biệt nghiêm trọng vì chúng không chỉ xâm phạm đến an ninh quốc gia mà còn đe dọa đến an ninh toàn cầu và sự ổn định của cộng đồng quốc tế. Bộ luật Hình sự Việt Nam năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định rõ hai tội danh liên quan đến hành vi này.
Các hành vi cấu thành tội tuyển mộ, huấn luyện hoặc sử dụng lính đánh thuê
Tội danh này quy định tại Điều 424 – Mức hình phạt cho tội danh này là từ 10 năm đến 20 năm hoặc tù chung thân. Các hành vi cấu thành tội này bao gồm ba nhóm hành vi chính là tuyển mộ, huấn luyện và sử dụng lính đánh thuê.
Tuyển mộ lính đánh thuê là hành vi tổ chức, dụ dỗ, hoặc ép buộc cá nhân tham gia vào các hoạt động chiến tranh hoặc xung đột vũ trang, không phải vì mục đích quốc gia mà vì lợi ích vật chất, tiền bạc hoặc các quyền lợi khác. Các hành vi cụ thể như: tìm kiếm, lôi kéo hoặc dụ dỗ người khác tham gia các cuộc xung đột vũ trang, chiến tranh bằng cách hứa hẹn thù lao, lợi ích vật chất; dụ dỗ hoặc thuyết phục người khác tham gia vào các lực lượng vũ trang không chính thức với mục đích chiến đấu vì lợi ích cá nhân thay vì vì mục tiêu chính trị, quốc gia.
Huấn luyện lính đánh thuê là hành vi tổ chức đào tạo, huấn luyện các cá nhân về các kỹ năng quân sự, cụ thể là: Huấn luyện các kỹ năng chiến đấu, sử dụng vũ khí, các chiến thuật quân sự cho các cá nhân để họ có thể tham gia vào các cuộc chiến tranh hoặc xung đột vũ trang.
Sử dụng lính đánh thuê là hành vi tổ chức, chỉ huy hoặc tham gia vào việc điều phối, sử dụng lính đánh thuê để tham gia vào các cuộc xung đột vũ trang, chiến tranh, phục vụ cho lợi ích của một tổ chức hoặc quốc gia mà không phải là lực lượng quân đội chính thức của quốc gia đó. Các hành vi cụ thể là: Điều động lính đánh thuê tham gia xung đột; sử dụng lính đánh thuê để tham gia chiến đấu trong các cuộc chiến tranh hoặc xung đột vũ trang ở các quốc gia khác, làm gia tăng mức độ tàn bạo và kéo dài cuộc chiến; lãnh đạo hoặc tổ chức các chiến dịch quân sự liên quan đến lính đánh thuê, chỉ huy hành động của họ trong các cuộc chiến; giao nhiệm vụ cho lính đánh thuê tham gia các chiến dịch quân sự, thực hiện các hành động chiến đấu hoặc bảo vệ cho các lợi ích vật chất của tổ chức hoặc cá nhân tuyển mộ họ.
Các hành vi cấu thành tội làm lính đánh thuê
Tội làm lính đánh thuê được quy định tại Điều 425 Bộ luật Hình sự – Mức phạt từ 5 đến 15 năm tù. Đây là hành vi tham gia vào các cuộc xung đột vũ trang hoặc chiến tranh, mà người tham gia không phải là thành viên của lực lượng quân đội chính thức của quốc gia, nhưng lại nhận tiền hoặc các lợi ích vật chất khác để thực hiện các nhiệm vụ quân sự, tham gia vào các cuộc chiến tranh hoặc xung đột vũ trang, chiến đấu thay cho một bên không phải là quốc gia của chính bản thân người đó.
Một trong các yếu tố quan trọng để cấu thành tội làm lính đánh thuê là việc người tham gia nhận được thù lao hoặc các lợi ích vật chất từ tổ chức hoặc quốc gia tuyển mộ, thay vì tham gia vì lý tưởng quốc gia, nghĩa vụ công dân hay vì lợi ích chung. Các hành vi cụ thể: Người tham gia nhận tiền hoặc các lợi ích như tiền lương, đất đai, tài sản, quyền lợi tài chính hoặc các quyền lợi đặc biệt khác để tham gia chiến đấu, huấn luyện hoặc hỗ trợ các chiến dịch quân sự.
Cảnh giác, đề phòng với những hành vi liên quan tới loại tội phạm này
Trong bối cảnh thế giới ngày nay, các cuộc xung đột vũ trang, chiến tranh, và tình hình bất ổn quốc tế vẫn tiếp diễn ở nhiều khu vực, một số người bị lôi kéo bởi lợi ích vật chất hoặc tư tưởng sai lệch đã tham gia vào các tổ chức lính đánh thuê. Tuy nhiên, đây là một hành vi không chỉ vi phạm pháp luật Việt Nam mà còn bị cộng đồng quốc tế lên án mạnh mẽ.
Người làm lính đánh thuê không chỉ đối mặt với các hình phạt nghiêm khắc từ pháp luật mà còn có thể phải gánh chịu những hậu quả cá nhân nghiêm trọng như: Nguy cơ mất mạng vì lính đánh thuê thường bị sử dụng ở những khu vực nguy hiểm nhất, dễ bị thương vong; bị tổn hại danh dự vì hành vi này bị xem là vi phạm đạo đức và pháp luật, ảnh hưởng đến uy tín của bản thân và gia đình; chịu hậu quả pháp lý lâu dài vì sau khi trở về nước, người phạm tội sẽ phải chịu sự trừng phạt nghiêm khắc, đồng thời mất nhiều quyền lợi công dân.
Lính đánh thuê không phải là những người chiến đấu vì lý tưởng, vì tự do, hoặc vì bảo vệ quyền lợi quốc gia, mà họ chỉ là những cá nhân tham gia vào các cuộc chiến tranh vì lợi ích cá nhân và vật chất. Những ai có ý định trở thành lính đánh thuê cần phải hiểu rõ rằng họ không chỉ vi phạm pháp luật Việt Nam mà còn đối diện với nguy cơ bị lôi kéo vào một cuộc sống đầy bạo lực. Việc tham gia vào lực lượng lính đánh thuê không chỉ có thể gây tổn hại đến bản thân mà còn có thể làm tổn hại đến gia đình và cộng đồng xung quanh.
Lính đánh thuê không có một vị trí chính thức trong quân đội và họ không phải là người bảo vệ chính đáng cho tổ quốc hay cho các lý tưởng cao cả. Họ chỉ là những công cụ của các thế lực ngoại bang, phục vụ cho những lợi ích cá nhân mà không hề suy nghĩ đến hệ quả của hành động đó đối với hòa bình và an ninh quốc gia.
Hơn nữa, hành vi làm lính đánh thuê có thể dẫn đến những mất mát không thể đo đếm, từ những tổn thất về nhân mạng, tài sản cho đến sự tàn phá các nền văn hóa và xã hội. Lính đánh thuê không phải là những người anh hùng, mà là những kẻ gây rối loạn, tham gia vào những cuộc chiến vô nghĩa, làm gia tăng sự bạo lực, khổ đau cho những người vô tội. Họ không có quyền làm tổn thương cộng đồng hoặc gây tổn hại cho các quốc gia khác chỉ vì lợi ích cá nhân.
Đối với những ai đang có ý định tuyển mộ, huấn luyện hoặc sử dụng lính đánh thuê, hay trở thành lính đánh thuê, chúng tôi muốn nhấn mạnh rằng, pháp luật Việt Nam sẽ xử lý nghiêm khắc mọi hành vi vi phạm này. Hành vi tuyển mộ, huấn luyện hoặc sử dụng lính đánh thuê, hay trở thành lính đánh thuê, không chỉ là vi phạm pháp luật mà còn là hành động đi ngược lại những giá trị nhân văn, an ninh quốc gia và hòa bình thế giới.
Chúng ta cần hiểu rằng, mọi hành động vi phạm pháp luật không chỉ mang lại những hậu quả cá nhân mà còn ảnh hưởng đến xã hội và đất nước. Đừng vì những lợi ích ngắn hạn mà đánh đổi danh dự, nhân phẩm và tương lai của mình. Hãy cùng nhau bảo vệ hòa bình, giữ gìn sự ổn định cho đất nước và cộng đồng quốc tế, không để bản thân trở thành công cụ của sự bạo lực và xung đột.
Hãy chọn con đường đúng đắn, sống vì lý tưởng cao đẹp và đóng góp cho sự phát triển của đất nước và thế giới hòa bình, thịnh vượng.
Luật sư, Thạc sĩ Lê Hồng Quang – Công ty luật Hà Phi, Trọng tài viên Trung tâm TT Thương mại TP.HCM (TRACENT), Quản Tài Viên – Giám đốc DNTN Quản lý và thanh lý tài sản Hà Phi, Thành viên Viện IRLIE
